Esaki ta pasa ora bo stop di huma sigaria

stop di huma 001Ta conoci cu huma sigaria tin hopi efecto dañino pa tanto esun cu ta huma como e personanan den cercania. Sinembargo, stop di huma ta hopi dificil. 

Porta bo conoce un hende cu ta huma, of kisas bo mes ta un persona cu ta huma. Stop di huma ta dificil pero e efecto positivo riba salud ora di stop di huma ta grandi. Lesa y comparti e beneficionan di stop di huma:

Si bo stop di huma ...

Despues di 20 minuut: presion di sanger y frecuencia cardiaco (hartslag) ta baha
Despues di 24 ora: bo pulmonnan ta cuminsa un limpiesa total y probablemente bo ta tosa slijm.
Despues di 48 ora:  tur e monoxido di carbon a sali for di bo curpa y ya caba bo por hole y smaak miho.
Despues di 72 ora: bo tin mas energia. Hala rosea ta bay mas facil y bo sistema respiratorio ta relaha.
Despues di 2-12 siman: funcion pulmonar y circulacion di sanger a mehora.
Despues di 1 luna: bo condicion a mehora y bo ta move mas facil. Si bo tabata tin un tosa di humado, esaki a desaparece.
Despues di 5-15 aña: e riesgo di sufri un derame cerebral (stroke) awo ta igual na un persona cu no ta huma.  
Despues di 10 aña: e riesgo eleva di cancer di pulmon a baha cu mita y e riesgo di otro tipo di cancer a disminui.
Despues di 15 aña: e riesgo di enfermedad cardiovascular awo ta igual na un persona cu no ta huma.

Fuente: Studio NRC, CBS, Trimbos-instituut, IKNL

 

E situacion di humamento na Aruba

Segun cifra di 2007, na Aruba relativamente tiki hende ta huma sigaria; mas o menos 12%. En comparacion, na Hulanda, durante e mesun periodo aki 26% di homber y 21% di muhe tabata huma diariamente. Sinembargo na Hulanda, e cifra aki a sigui baha, danki na maneho proactivo di gobierno pa asina conscientisa pueblo y percura pa menos hende dicidi di cuminsa huma.

Medidanan tuma na Hulanda manera e 'rookverbod' tambe a wordo implementa na Aruba. Na Aruba e prohibicion, conoci oficialmente como 'Landsverordening beperking tabaksproducten' ta conta pa tur edificio di gobierno, scolnan, complehonan deportivo y horeca. E instancia encarga cu control di esaki ta Directie Volksgezondheid.

Huma sigaria ta birando menos popular?
Na Hulanda, e pasonan tuma a yuda. Na 2016, 18,6% di e poblacion tabata huma diariamente (2016); Un caida di mas o menos 10%. Na momento di scirbi e articulo aki, no por a haya cifra pa ilustra e cantidad di humado na Aruba pa un periodo mas recien.